Vepra e Jesu Krishtit

Perparimi Sam 11 Juil - 18:21

[size=13][size=18]Jezisin e quanin Mesi[/size][/size]

[size=13][size=18]Kanuni palestinez i Shkrimit të shenjtë ishte i vetmi që lejohej nga judaizmi ortodoks.
[/size][/size]

[size=13][size=18]Sipas rëndësisë, Talmudi (me kuptimin mësimi) radhitej menjëherë pas Shkrimit të shenjtë. [/size][/size]

[size=13][size=18]Talmudi përbëhet nga Mishna dhe Midrashim (interpretim zytar i librave të DhV). Mishnën e kishte përpiluar rabini Juda ha-nasi (135-220). Talmudi palestinez datohet nga 450 t.e.s kurse Talmudi më i madh babilonas nga 500 t.e.s. Ky, në të vërtetë, ishte në thelb një komentar i Shkrimit të shenjtë dhe një përpunim i tij. Talmudi ndahej në gjashtë pjesë:[/size][/size]

[size=13][size=18]1. Ligjet për bujqësinë;[/size][/size]

[size=13][size=18]2. Rregullat për mbajtjen e festave të ndryshme çifute;[/size][/size]

[size=13][size=18]3. Rregullat për gratë dhe për ndarjen (e martesës);[/size][/size]

[size=13][size=18]4. Legjislacioni civil dhe rregullat për veprimet tregtare;[/size][/size]

[size=13][size=18]5. Rregullat për kushtimin e flive të ndryshme në Tempull. Rregullat e Tempullit dhe praktikat për pastërti dhe e papastërti (d.m.th: çfarë e bënte njeriun të aftë për të hyrë në praninë e Perëndisë, në Tempull, e çfarë jo).[/size][/size]

[size=13][size=18]6. Rregullat për priftërinjtë në Tempull.[/size][/size]

[size=13][size=18]Duke mos qenë të kënaqur me atë që Dhiata e vjetër kishte për të thënë për çështjet e mësipërme, çifutët vendosën të bënin përpunime të tjera të këtyre ligjeve, vetëm për siguri.[/size][/size]

[size=13][size=18] Në kohën e Krishtit ata tashmë kishin 200 vjet që ishin vendosur në Romë dhe atje ishin bërë një koloni e fortë. Pastaj u shpërndanë nga Roma pothuajse në të gjitha vendbanimet e Italisë, pastaj në Gali (Francë), Spanjë dhe përtej detit në Afrikën veriperëndimore. Shumë prej tyre ishin çifutë të përpiktë, por disa prej tyre mendonin se gjithçka ishte në rregull edhe nëse nuk i respektonin rregullat e rrethprerjes dhe ligjet e lashta të Moisiut, dhe kjo e bënte jetën të vështirë në rrethanat bashkëkohore.
[/size][/size]

[size=13][size=18]Ata bënin vepra bamirësie, si vizita të sëmurëve, kujdesi për të vdekurin, mikpritja për të huajt dhe dhënia e lëmoshës për të varfrit. Por gjithashtu i keqkuptonin njerëzit e paditur (injorantët), siç ndodhi më vonë edhe me të krishterët e hershëm. Në mënyrë të veçantë:[/size][/size]

[size=13][size=18]1. Ata refuzuan të kishin asnjë lidhje me shërbesat e paganëve, dhe këtë paganët e quanin sjellje antishoqërore;[/size][/size]

[size=13][size=18]2. Nuk pranonin të hanin mish të kushtuar idhujve dhe as mish derri – dhe këtë paganët e quanin marrëzi;[/size][/size]

[size=13][size=18]3. Ata rrethpritnin fëmijët e tyre meshkuj; këtë shumë njerëz e quanin veprim të neveritshëm.[/size][/size]

[size=13][size=18]Rreth shumë sinagogave të diasporës mbidheshin shumë paganë të devotshëm që njiheshin me emrin «druajtësit e Perëndisë», [/size][/size]

[size=13][size=18]ZRAELI: Në shoqërinë çifute në Izrael kishte shumë grupe të rëndësishme njerëzish. Këto ishin: –[/size][/size]

[size=13][size=18]Skribët (soferim), ose mësuesit e Ligjit, e ruanin, e kopjonin dhe e shtjellonin Ligjin (Tora).[/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18]Saducenjtë[/size] [size=18]([/size][size=18]Cadukim[/size][size=18] = pasardhësit e priftit Cadok) i zgjidhnin familjet e kryepriftërinjve dhe gëzonin rrogën e tyre nga pushtetmbajtësit. Meqenëse mbaheshin për kolaboracionistë, i përbuzte populli, i cili ishte i lidhur më shumë me farisenjtë. Natyrisht, saducenjtë nuk mbijetuan ngjarjet e vitit 70 të e.s. kur Tempulli dhe tërë sistemi priftëror u rrënua. Teologjikisht, ata ishin në thelb besimtarë konservativë (për aq sa pranonin vetëm Torën[/size]
[/size][/size][/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18]Farisenjtë[/size][size=18] (hebr. [/size][size=18]perushim[/size][size=18], aram. [/size][size=18]perisajja[/size][size=18] = [/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18]separatistët) konsideroheshin besnikë ndaj Ligjit dhe atdheut. Ata ishin pasardhës të [/size][size=18]hasidim.[/size]
[/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18]Besonin në parcaktimin e të zgjedhurve, ringjalljen, engjëjt dhe në shpirtrat.
[/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18]Ëndrra e Hillelit ishte që të bëntë të mundur për të gjithë çifutët dhe të kthyerit në judaizëm bekimet e nënshtrimit ndaj Ligjit. [/size][size=18]Prandaj Jezusi ishte i lidhur më shumë me shkollën e Hilellit, sesa me atë të Shamait[/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size]

[size=13][size=18]Krahas këtyre dy grupeve, kishte edhe dy frakcione kryesore:[/size][/size]

[size=13][size=18]Zelotët (aram. qananajja = të zellshmit) duhet të kenë qenë krahu ekstrem i farisenjve. Ata ishin të gatshëm për të përdorur edhe dhunën për të rivendosur pavarësinë çifute, të bazuar në zbatimin e Ligjit. Disa, si Baraba, ishin terroristë fetarë. Disa nga dishepujt e Jezusit ishin simpatizantë zelotë, posaçërisht Juda, i cili e tradhtoi Jezusin sepse ishte i zhgënyer që ky nuk kishte organizuar një kryengritje kundër romakëve pas hyrjes së tij mesianike në Jeruzalem. Për këtë arsye bëri vetëvrasje kur vuri re se i kishte bërë llogaritë gabim. Turma u ktheu kundër Jezusit sepse ishte gjithashtu e zhgënyer për shkak se Jezusi nuk doli si Mesi politik. Dy dishepujt që i takoi Jezusi në rrugë për në Emaus ishin gjithashtu të këtij mendimi.[/size][/size]

[size=13][size=18]Zelotët ishin të gatshëm për të vrarë cilindo që bashkëpunonte me romakët. Më pas, gjatë luftrave çifute, çifutët e tjerë u bënë pengje të politikës së tyre të dhunës.[/size][/size]

[size=13][size=18]Esenët (aram. hasja = i përkushtuar, i shenjtë) datohen që nga koha e makabenjve. Shumica e tyre ishin murgj që jetonin jashtë manastirit kryesor të Kumranit dhe mësonin popullin. Ndonëse ishin çifutë fanatikë, ata kishin përvetësuar disa mësime që ishin të panjohura për judaizmin (veçanërisht për dualizmin zoroastrian). Rridhnin nga koha e makabenjve, kur kryeprifti bashkëpunonte me Antiok Epifanin dhe me programin e tij helenizues, i cili i ngjante revolucionit kulturor të Enver Hoxhës. Por kur dinastia makabenje (hashmoneasit) filloi të kombinonte detyrën e mbretit dhe të kryepriftit, ata u deshën të tërhiqeshin në manastirin e tyre nën udhëheqësin e quajtur «Mësuesi i Drejtësisë».[/size][/size]

[size=13][size=18]Megjithatë, bashkësia kumrane ishte vetëm njëra nga komunitetet e shumta eseneje që jetonin në shkretëtirë. Të gjitha komunitetet ishin nën ndikimin apokaliptik, por disa ishin pacifiste dhe disa jo. Gjon Pagëzori duhet të ketë kaluar njëfarë kohe me njërin prej këtyre grupeve eseneje. Ka shumë të ngjarë që njëra prej këtyre bashkësive të ketë pasur një shtëpi për anëtarët e komunitetit të tyre në Jerusalem. Meqenëse Jezusi kishte marrëdhënie të mira me ta, ai do ta ketë ngrënë darkën e fundit të Pashkëve bashkë me nxënësit e tij në ndërtesën e tyre. Burri që ka mbajtur shtambën e ujit, duhet të ketë qenë anëtar i këtij komuniteti, pasi gratë (që e bënin këtë punë zakonisht) nuk lejoheshin të bëheshin anëtare.[/size][/size]

[size=13][size=18]Murgjit e Kumranit kishin rregulla shumë të rrepta dhe kishte ndëshkime të rënda për sjelljen e keqe: minimi i autoritetit të udhëheqjes ose blasfemi kishin për pasojë largim nga komuniteti; fjetje gjatë darkës së përbashkët kishte për pasojë dënim me 10 ditë burgimi, kurse qeshje e pavend tridhjetë ditë burgimi.[/size][/size]

[size=13][size=18]Udhëheqësi i bashkësisë kumrane ishte armik i betuar i kryepriftit në Jerusalem, të cilin e quanin apostat, pothuajse si Antikrishti. Anëtarët e komunitetit të Kumranit ishin në të vërtetë farisenj ekstremistë, që mendonin se do të përdoreshin si instrumente gjykimi kur Perëndia t’i gjykonte këta rebelë, prej të cilëve do të merrnin pushtetin. Ata mendonin se do të fitonin përkrahje hyjnore dhe do t’u faleshin mëkatet e vëllezërve të tyre mëkatarë duke studiuar e duke zbatuar Ligjin. Mësuesi i Drejtësisë pretendonte të kishte fuqi hyjnore për të shtjelluar Shkrimin e Shenjtë, me të cilin përpiqej t’u referohej njerëzve dhe rrethanave të kohës së tij. Ata konsideroheshin si priftërinjtë e rinj të pastër që do të vinin në fuqi kur të vinte koha duhur.[/size][/size]

[size=13][size=18]Sipas tyre, fundi i epokës duhej të karakterizohej nga paraqitja e tri figurave kryesore: profeti (si Moisiu), Mesia i Davidit dhe kryeprifti i brezit aronik. Prifti duhej të kishte qenë kryetar i shtetit (si tek Ezekieli) në epokën e re, madje edhe më i rëndësishëm se Mesia i Davidit. Mesia duhej të ishte drejtues luftarak, që t’i udhëhiqte armatat besnike të Izraelit për të korrur një fitore vendimtare ndaj bijve të errësirës (ndër të cilët llogariteshin romakët). Profeti duhej t’i shpallte popullit të tij vullnetin e Perëndisë në fund të epokës së asokohshme, ashtu siç kishte bërë Moisiu në fillim të saj.[/size][/size]

[size=13][size=18]Disa dijetarë janë përpjekur të nxirrnin në pah ngjashmëritë ndërmjet bashkësisë kumrane dhe kishës së parë, madje edhe ta shpjegonin njërin nga tjetri. Sigurisht që ato kishin ngjashmëri, por dallimet ishin shumë më të mëdha.[/size][/size]

[size=13][size=18]1. Të dyja studiuan me etje profecitë e Dhiatës së vjetër dhe të dyja pritnin një intervenim hyjnor në historinë e botës. Të dyja folën për bijtë e dritës, të cilët do të vijnë në fuqi kur Mesia të vendosë mbretërinë e tij.[/size][/size]

[size=13][size=18]2. Të dyja sektet ishin jashtë institucionit çifut. Pergamenat e Kumranit dhe shkrimet e Dhiatës së re ndriçojnë njëra-tjetrën, por nuk e shpjegojnë njëra-tjetrën.[/size][/size]

[size=13][size=18]3. Ashtu si kisha e hershme, ata ishin një bashkësi që praktikonte ndarjen e pasurisë dhe u shpërndante midis anëtarëve të saj të hollat sipas nevojës. Jeta e tyre ishte e ndjeshme, dhe çdo anëtarë që kishte, për shembull, dy xhaketa, njërën i jepte vëllait të tij që kishte nevojë për të, ndërsa vetë veshte atë që i mbetej derisa ajo vjetërohej fare.[/size][/size]

[size=13][size=18]4. Në lidhje me përdorimin e forcës ata ishin të ndarë – disa mburreshin disa jo. Ata hodhën poshtë skllavërinë dhe përdorimin e betimit.[/size][/size]

[size=13][size=18]5. Veshnin rroba të bardha, faleshin në drejtim të lindjes së diellit dhe anëtarët me të drejta të plota duhej të ishin beqarë.[/size][/size]

[size=13][size=18]Por këtu kishte edhe ndryshime të rëndësishme:[/size][/size]

[size=13][size=18]1. Ata ishin farisenj të betuar dhe hodhën poshtë shërbesën e Tempullit nën drejtimin e kryepriftit të atëhershëm. Jezusi dhe Kisha e hershme nuk pajtoheshin aspak me farisenjtë e rreptë. Meqë këta ishin më ekstremë se farisenjtë, mospajtimi ishte edhe më i madh.[/size][/size]

[size=13][size=18]2. Farisenjtë nuk pajtoheshin me Jezusin dhe mënyrën se si ky e interpretonte Dhiatën e vjetër në dritën e Mesisë. Sipas Kishës, ligji liturgjik ishte i përkohshëm dhe vlente vetëm derisa të vinte Mesia, ndërsa ligji moral është plotësuar nëpërmjet veprës së Shpirtit të shenjtë tek individi. Farisenjtë e shikonin DhV në dritëm e Ligjit, ndërsa shpëtimin nga mënyra e mbajtjes së Ligjit, megjithëse ata pothuajse e kishin mohuar sistemin e flijimeve duke e trajtuar atë si jopraktik për kohën, në të cilën jetonin. Ata ishin fryt i mërgimit kur s’kishte tempull.[/size][/size]

[size=13][size=18]3. Kisha e hershme bënte shërbesën në Tempull, e kjo ishte mallkim për murgjit e Kumranit.[/size][/size]

[size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18][size=16][size=13][size=18].[/size]
[/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size][/size]

Perparimi Sam 11 Juil - 18:22

[size=13][size=18]4. Ata kishin rituale të shpeshta pastrimi dhe merrnin ushqime «të shenjta», por asnjëra nga këto nuk kishte të bënte me pagëzimin ose me darkën e Zotit.[/size][/size]

[size=13][size=18]5. Kisha e hershme kishte një qendrim krejtësisht tjetër ndaj «mëkatarëve» dhe paganëve: si farisenj të mirë, murgjit e Kumranit i shmangeshin kontaktit me njerëz të tillë.[/size][/size]

[size=13][size=18]6. Kisha e hershme i shihte të tri figurat eskatologjike (profeti prifti dhe mbret) të shkrira në personin e Jezusit. Nga ana tjetër, mësuesi i drejtësisë asnjëherë nuk pretendoi se ishte Mesia, e aq më pak shpëtimtari i botës.[/size][/size]

[size=13][size=18]Jezusi dhe judaizmi: Që në fillim duhet vërejtur se Jezusi, si Bir i Perëndisë, ishte i pashok. Idetë e tij nuk mund t’i atribuohen ndikimeve të huaja. Të kesh idetë është një gjë, por t’i bësh ato realitet me anë të një vdekjeje shlyrëse të një vlere të pafundme dhe duke dërguar Shpirtin e shenjtë, është krejt tjetër gjë. Një gjë të tillë nuk mund ta bëjë askush përveç Mesisë hyjnor. Megjithatë, mësimi i tij ishte më së afërmi me atë të hakamim (të urtët, nga hebraishja hokma = urtësi), çifutëve të devotshëm që kishin kontakt të ngushtë me botën (jobesimtarët). Jezusi ishte më afër farisenjve se çdo grupi tjetër, megjithëse i kritikonte shpesh për hipokrizi. Hakamim kishin ithtarë midis farisenjve. Qëllimi i lëvizjes së hakamim ishte përkrahja e «shenjtërisë» në çdo sferë të shoqërisë. Për t’i përhapur idetë e tyre ata përdornin shkollat fillore dhe sinagogat[/size][/size]

[size=13][size=18]Jezusi mori në konkluzion të tij logjik (universalist) mësimin e Hilelit dhe kështu krijoi një fe të re të quajtur «krishterim». Ai bashkoi në judaizmin e tij etik përspektivën e qartë të vdekjes, gjykimit dhe jetës pas vdekjes. Ai ia ofroi këtë teologji të re secilit brenda shtrirjes së misionit të tij: çifutëve të devotshëm, njerëzve të thjeshtë (am ha-arec), samarianëve, të papastërtëve, madje edhe paganëve. Por si shumë novatorë fetar, për masën ai kishte mësim publik, ndërsa për ithtarët e tij të besuar kishte një mësim të veçantë. Ky mësim u përqendrua në atë se çfarë do t’i ndodhte atij si person, në jetë dhe vdekje, dhe kështu haset pohimi i tij se ishte jo vetëm Shërbëtori pësimtar (i parashikuar në librin e profetit Isaia), por gjithashtu edhe Mesia davidik.[/size][/size]

[size=13][size=18]Mësimi i tij e vuri Jezusin në pozitë konflikti me autoritetet çifute. Armiqësia e tij ndaj Tempullit, kur pengonte një fe të vërtetë, ishte e papranueshme madje edhe për farisenjtë liberalë, të cilët mendonin se shërbesa e Tempullit i siguronte praktikimit të judaizmit një vend qendror. Qëndrimi i tij ndaj Ligjit ishte një pengesë tjetër për farisenjtë: ai zhveshi Ligjin nga të gjitha elementet e tij, përveç atyre morale dhe etike. Gjithashtu mohoi se duke iu përmbajtur Ligjit mund të sigurohet shpëtimi. [/size][/size]

[size=13][size=18]Isai[/size][/size]

[size=13][size=18]Pohonte se njeriu mund të ketë marrëdhënie të drejtpërdrejta me Perëndinë, madje edhe në qoftë se është i varfër, i paditur ose «mëkatar» (njeri i flakur nga shoqëria). Ai mësonte se nuk ishte bindja ndaj Torës (Ligjit) ajo që e nxit pranimin nga ana e Perëndisë, por mirëdashja e Perëndisë ndaj njeriut, i cili i aftëson rilindjen shpirtërore, nëpërmjet besimit tek ai si Mesia, kështu që të përmbahen urdhërimet e Tij.[/size][/size]

[size=13][size=18]Në qoftë se Jezusi do të kishte mbetur në Galile dhe në krahinat e tjera, ndoshta nuk do të vritej, por ai vendosi të shkonte në Jerusalem për t’i sfiduar autoritetet e atjeshme. Kur u nxor para Sanhedrinit, u trajtua si mësues rebel. Duke refuzuar që të mbrohej para gjyqit, ai gjoja tregoi përbuzje për gjyqin dhe me heshtjen e tij e bëri veten fajtor. Nuk ka dyshim se ata që ndiheshin të rrezikuar nga doktrina e Jezusit dhe që kërkuan ta dënonin me vdekje, ishin priftërinjtë e Tempullit, kurse nga mesi i farisenjve ata që ishin ithtarë të Shamait dhe sidomos saducenjtë. Por Jezusin nuk e vritën gurë, sepse për shkak të pretendimit të tij me-sianik, procesin e tij politik e drejtoi guvernatori romak.[/size][/size]

[size=13][size=18]Pas vdekjes së tij, njoftimi se Jezusi ishte ringjallur nga të vdekurit vërtetoi jo vetëm mësimin e tij etik, por pretendimet e tij për të qenë Shërbëtor pësimtar dhe Mesi.[/size][/size]

[size=13][size=18]Një kthesë e madhe në ungjillizimin midis diasporës dhe paganëve ndodhi me kthimin e Palit (në fe të krishterë). Pali ishte çifut nga diaspora, familja e të cilit vinte nga Galileja por që ishte vendosur në Cilici. Pali ishte kthyer në Palestinë ku kishte mbaruar studimet te Gamalieli i madh. Ai posedonte shkollimin e farisenjve që të kuptonte teologjinë e Jezusit. Prandaj, kur u bind se ringjallja dhe pretendimi mesianik i Jezusit ishin të vërteta, filloi t’ua shpjegonte të tjerëve.[/size][/size]

[size=13][size=18]Nga ana njerëzore, të dy, Jezusi dhe Pali, i kishin rrënjët e tyre në judaizmin palestinez. Asnjëri nga diaspora helenike (greke) nuk i paraqiste koncepte të tilla. Të dy predikonin një teologji të re, por në thelb ishte e njëjta.[/size][/size]

[size=13][size=18]Mohimi i krishterimit nga ana e çifutëve: Udhëheqësit çifutë dhe një pjesë e madhe e popullsisë nuk u josh nga krishterimi, edhe atë për arsyet si vijon:[/size][/size]

[size=13][size=18]1. Ata hodhën poshtë konceptin e Mesisë së kryqëzuar.[/size][/size]

[size=13][size=18]2. Krishterimi nuk ishte një lëvizje nacionaliste e aftë për të joshur ekstremistët (zelotët), të cilët donin të ngritnin krye kundër Romës. Pikërisht këta njerëz ishin ata që udhëhoqën kryengritjen çifute dhe frikësuan secilin që pajtohej me të krishterët.[/size][/size]

[size=13][size=18]3. Nga ana tjetër, kjo levizje ishte tepër revolucionare për pjesën më të madhe të udhëheqësve çifutë, të cilët ndoqën një politikë komprometuese me autoritetet romake. Ndërkaq, këtë lëvizje të re konservatorët e konsideronin si një ndërmarrje të rrezikshme dhe ata ndiheshin të kërcënuar. Sa më shumë rriteshin përgatitjet për kryengritjen, ata ashtu-kështu konservatorët humbnin kontrollin mbi popullin.[/size][/size]

[size=13][size=18]4. Ata nuk e pëlqenin qëndrimin e të krishterëve ndaj paganëve, të cilët i shikonin si jashtë ndonjë shpëtimi.[/size][/size]

[size=13][size=18]5. Çifutët e shikonin krishterimin si të papranueshëm, sepse të krishterët pohonin se kishin zënë vendin e kombit të zgjedhur. Çifutët hodhën poshtë interpretimin e tyre alegorik të Dhiatës së vjetër për të përkrahur ekzegezën e krishterë. Sipas pikëpamjes së tyre, të krishterët ishin adaptues të rrezikshëm, të cilët po e ndryshonin fenë e paprekshme të etërve të tyre me qëllim që ta bënin më të përshtatshëm për paganët.[/size][/size]

[size=13][size=18]Në Jerusalem marrëdhëniet midis çifutëve dhe të krishterëve konservatorë si Jakobi, peshkopi i Jerusalemit (ndryshe nga çifutët e diasporës), ishin të mira. Por këto marrëdhënie u prishën kur u vra Jakobi sepse kishte refuzuar të mohonte publikisht se Jezusi ishte Biri i Perëndisë. Pastaj u keqësuan marrëdhëniet, posaçërisht kur kryengritja çifute ishte në rrugë e sipër. Në vitet që çuan deri në shpërthimin e Luftës së Parë Çifute kundër Romës, më 66, qëndrimi i çifutëve (si komb) ndaj Ungjillit u ashpërsua gjithnjë e më shumë. Kryengritja arriti kulmin e saj me shkatërrimin e Jerusalemit më 70, pastaj, më 135, me shpërndarjen e gjithë popullit, me kalimin në mërgim, ashtu siç kishte parashikuar Jezusi.[/size][/size]

[size=13][size=18]Lufta e Parë Çifute zgjati nga 66-73, dhe pavarësisht nga përshkrimet e tmerrshme të Jozefit, me përjashtim të Jerusalemit dhe zonës së tij të ngushtë, si dhe në disa qytete ku pati qendra rezistence, nuk ndodhi ndonjë dëmtim i qëndrueshëm i infrastrukturës materiale të çifutëve, as në Jude, as në Galile. Çifutët rindërtuan qendrën e tyre në Jamni (Javne), ku u grumbullua Këshilli. Gjatë kësaj kohe, Jozefi ishte gjeneral i ngarkuar me mbrojtjen e Galilesë, por ai u dorëzua qysh herët dhe shkoi për të jetuar në Romë, ku shkroi veprën e tij të mirënjohur «Luftat çifute».[/size][/size]

[size=13][size=18]Më 116 shpërthenë përsëri veprime ushtarake dhe më 130 perandori romak Hadrian vendosi të rithemelonte Jerusalemin nën një emër të ri: Colonia Aelia Capitolina.[/size][/size]

[size=13][size=18]Lufta e Dytë Çifute kundër romakëve shpërtheu më 132, kur Simon Ben-Kosiba (në aramaisht: Simon Bar-Kohba) udhëhoqi një kryengritje kundër romakëve. Kësaj radhe kryengritja ishte e organizuar shumë më mirë dhe në mesin e kryengritësve nuk kishte ndasi. Por kësaj radhe u bënë shkatërrime në masë të gjerë. Gjatë luftimeve u shkatërruan rreth 50 qytete të fortifikuara dhe pothuajse 1.000 fshatra. Dhjetë udhëheqësit e kryengritjes u ekzekutuan në amfiteatrin e Cezaresë. Portet detare të Mesdheut u mbushën me refugjatë të ikur nga gjakderdhja. Ankande të mëdha u mbajtën në Mamre dhe në Gaza, ku çifutët e zënë robër u shitën skllevër: numri i tyre ishte aq i madh, saqë çmimi i skllevërve zbriti në tërë perandorinë romake. Në Jude u ishte ndaluar çifutëve që të mblidheshin për lutje, për të bërë fëmijët e tyre synet, ose që të emëronin rabinë. Nën çmimin e vdekjes, asnjë çifuti nuk lejohej të vizitonte Jerusalemin. Ky dekret u forcua aq shumë, saqë komuniteti i krishterë në Jerusalem u detyrua ta zëvendësonte peshkopin e tij me prejardhje çifute, me një të prejardhjes pagane. E gjithë ajo që ngeli nga jeta çifute, u transferua në një fshat të vogël në Galile të quajtur Usha. Izraeli pushoi së ekzistuari si komb.[/size][/size]

[size=13][size=18]Një pasojë tjetër e Luftës së Bar-Kohbës ishte shkëputja e gati të gjitha lidhjeve ndërmjet judaizmit dhe krishterimit. Bar-Kohba kishte urdhëruar që të krishterët të dënoheshin me dënimet më të rënda, në qoftë se nuk e pranonin atë si Mesi dhe nuk mohonin dhe mallkonin Krishtin. Mbetën në Jude vetëm disa grupe të krishterësh me prejardhje çifute, të izoluar nga zhvillimi historik dhe kishtar i mëtejshëm.[/size][/size]

[size=13][size=18]Grupimi kryesor i të krishterëve me prejardhje çifute që mbeti ndodhej në Cezare (bashkë me qytetet e tjera bregdetare). Atje ishte themeluar nga Origeni (një njeri shumë i shkolluar) një institucion mësimi dhe ishte hapur një librari e madhe. Këtë ndërmarrje e zhvilluan pasardhësit e tij, Pamfiliu dhe Eusebi. Krishterimi çifut lulëzoi gjithashtu në Arabi, përtej Jordanit, ku në shek. III në Bostra qe mbajtur një këshillë i kishës.[/size][/size]

[size=13][size=18]Çifutët e krishterë konzervativë vazhduan të mbanin sabatët (të shtunat), rrethprerjen dhe festat e tjera çifute, e joçifutëve të kthyer u dha shkak për shqetësim. Pas shkatërrimit të Jeruzalemit u bë një zhvillim i ri. Ata çifutët që ishin mbetur gjallë nga manastiri i Kumranit u bashkuan me të krishterët, dhe kjo kishte për pasojë përçarjen e lëvizjes: një palë mbeti ortodokse dhe mbajti praktikat çifute, kurse tjetra u bë krejt heretike. Ishte ky fraksion heretik që quhej ebionët – shprehje e nxjerrë nga aludimi i Palit për «të krishterët e varfër nga Jeruzalemi».[/size][/size]

[size=13][size=18]Pastaj, nga koha e Ireneut, krishterimi çifut filloi të trajtohej si një sekt heretik. Në shek. II ebionitët nuk besonin më në hyjninë e Krishtit, dhe kurrë nuk besuan në lindjen e virgjër. Në shek. IV dhe më vonë, në Siri ekzistonin ende disa kisha të vogla çifutësh të kthyer. Jeronimi u përktheu «ungjillin e hebrenjve», i cili i mbante traditat pak ndryshe nga ato të ungjijve të kanunit grek, dhe duke i dhënë Jakobit një spikatje të veçantë, si vëllait të Zotit, të cilin ata e konsideronin pothuajse si zëvendës të Mesisë.[/size][/size]

[size=13][size=18]Në fakt rrënjët e kishës siriane janë çifute: pasardhësit e familjeve të para të krishtera çifute jetojnë sot e kësaj ditë në Siri.[/size][/size]

[size=13][size=18]Sipas dëshmive arkeologjike që kemi, bashkësia e parë çifute dhe e krishterë iku nga qyteti më 68 para arritjes së romakëve. Ata ikën në Pellë, një qytet në Dekapolë, përtej Jordanit dhe deri në malet e Giladit dhe Bashanit, duke endur në pritje të kthimit të Mesisë, Jezusit. Pas rrënimit të Jeruzalemit, ata u kthyen te qyteti më 73/74, por gjetën vetëm gërmadha. Pasi u bindën se u vonua kthimi i Jezusit, ata ndërtuan një sinagogë të krishterë. Ndërtimi nuk ishte më e rreshtuar në drejtim të tempullit të shkatërruar, por në drejtim të varrit të Krishtit. Kjo sinagogë mund të shihet edhe sot dhe rrethon varrin e supozuar të Davidit, të cilin e ndërtuan kryqtarët.[/size][/size]

[size=13][size=18]Pasi të krishterët çifutë nuk ishin të pranishëm në këshillin e Nikesë (325), por mbajtën autonominë e tyre, ata u izoluan dhe konsideroheshin heretikë. Qysh nga shek. IV, ata e humbën pak nga pak identitetin e tyre.[/size][/size]

http://albanian-church-history.com/category/historia-e-kishes-30-2015/page/2/

Perparimi Sam 11 Juil - 18:26

[size=13][size=18]Juda, i cili e tradhtoi Jezusin sepse ishte i zhgënyer që ky nuk kishte organizuar një kryengritje kundër romakëve pas hyrjes së tij mesianike në Jeruzalem. Për këtë arsye bëri vetëvrasje kur vuri re se i kishte bërë llogaritë gabim. Turma u ktheu kundër Jezusit sepse ishte gjithashtu e zhgënyer për shkak se Jezusi nuk doli si Mesi politik. Dy dishepujt që i takoi Jezusi në rrugë për në Emaus ishin gjithashtu të këtij mendimi.[/size][/size]

[size=13][size=18]Zelotët ishin të gatshëm për të vrarë cilindo që bashkëpunonte me romakët. Më pas, gjatë luftrave çifute, çifutët e tjerë u bënë pengje të politikës së tyre të dhunës.[/size][/size]

Contenu sponsorisé

Vepra e Jesu Krishtit

Vepra e Jesu Krishtit

Re: Vepra e Jesu Krishtit

Re: Vepra e Jesu Krishtit

Re: Vepra e Jesu Krishtit